در باب انواع خشونت علیه زنان و روز جهانی نه به خشونت علیه زنان
شیوا گنجی
خشونت علیه زنان اصطلاحی تخصصی است که برای توصیف کلی مجموعه کارهای خشونت‌آمیزی که علیه زنان به کار می‌رود؛ به عبارت دیگر هر کاری که باعث شود به زنان آسیب برسد اعم از جسمی، جنسی، فیزیکی، روحی و روانی را می‌توان خشونت علیه زنان نامید.
اعلامیه سازمان ملل متحد بر سر محو خشونت علیه زنان در سال ۱۹۹۳ بیان می‌کند که این خشونت‌ها ممکن است توسط افرادی از همان جنس، خانواده یا حکومت‌ها اعمال شود. این خشونت‌ها به چه صورتی است و از جانب چه کسانی به زنان اعمال می‌شود؟ وضعیت خشونت علیه زنان در ایران و سایر جهان به چه صورت است؟
روزی به نام زن
مراسم ویژه اولین روز جهانی زن در سال ۱۹۱۱ میلادی برگزار شد و به این ترتیب، سال ۲۰۱۴ میلادی، صد و سومین سالروز جهانی زن به شمار می‌رود.
موضوع انتخاب روزی مشخص به عنوان روز جهانی زن، از اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی، بین فعالان حوزه زنان مطرح بود؛ یعنی در دوره‌ای از پیشرفت و در عین حال آشفتگی و تلاطم در جهان صنعتی که با انفجار جمعیت، افزایش زاد و ولد و نیز ظهور ایدئولوژی‌های افراطی همراه بود.
تبعیض قانونی یکی از شایع‌ترین انواع خشونت علیه زنان است خشونت علیه زنان هر گونه عمل خشن مبتنی بر جنسیت است که موجبات آزار یا صدمه جسمی، جنسی یا روانی زن را فراهم آورد.
مانعی در راه توسعه و صلح
درون راهروها و سالن‌های دادگاه‌ها و کلانتری‌ها و پزشکی قانونی روزی نیست که ده‌ها مورد از آزار و اذیت زنان در جامعه، محیط کار یا درون خانواده مشاهده نشود. بی‌شک این مشکلات با رشد پدیده‌ی شهرنشینی رو به افزایش است که خود به نوع دیگری به پیچیدگی این معضل می‌افزاید.
خشونت علیه زنان، مانعی در برابر دستیابی به اهداف برابری؛ توسعه و صلح است. این خشونت برخوردای زنان را از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین، نقض یا سلب می‌کند. ناکامی دیرینه در حفظ و ارتقای این حقوق و آزادی‌ها در موارد خشونت علیه زنان مایه‌ی نگرانی همه کشورهاست.
خشونتی از آنِ زن و انواع آن
انواع خشونت‌هایی که ممکن است بر علیه زنان انجام شود عبارتند از:
خشونت جسمانی: خشونت جسمی و روانی معمولا در درون خانواده‌ها روی می‌دهد. از جمله ضرب و شتم، سوء‌استفاده جنسی از کودکان دختر، تجاوز توسط شوهر، خشونت فامیلی توسط کسانی غیر از شوهر و خشونتی که به استثمار زنان مربوط می‌شود.
خشونت جسمانی، روانی و جنسی: این خشونت‌ها در متن و بطن جامعه متوجه زنان می‌شود. از جمله تجاوز به عنف، سوء‌استفاده جنسی، آزاررسانی و ارعاب جنسی در محل کار، خرید و فروش زنان و روسپی‌گری اجباری، عقیم‌سازی، سقط جنین اجباری و بارداری ناخواسته. همان‌طور که برمی‌آید خشونت علیه زنان یک عبارت عام و با رویکرد جامعه‌شناسی محسوب می‌شود؛ یعنی بسیاری از مسائلی که در این محدوده قرار می‌گیرد داخل حیطه‌ی محرمانه افراد نبوده و صورتی جمعی دارد.
محرومیت و محدودیت: این هم نوعی دیگر از خشونت‌ها را شامل می‌شود که از بین بردن استقلال مالی، مصادره مالی و از خودبیگانگی است. این نوع خشونت بیشتر در بین زنان متاهل و دارای همسر صورت می‌گیرد طوری که از جانب همسر خود مورد ظلم و ستم قرار می‌گیرند. در این حالت‌ها همسران حق زنان را از آنان سلب می‌کنند حتی حقوق قانونی و انسانی‌شان نادیده گرفته می‌شود. این نوع خشونت را می‌توان خشونت اقتصادی هم نام نهاد به این معنی که مردی به همسر خود خرجی نمی‌دهد و پول کافی جهت مرتفع کردن نیاز در اختیار همسر خود قرار نمی‌دهد.
خشونت حقوقی: امتناع از طلاق برخلاف میل باطنی زن به متارکه، ازدواج مجدد شوهر و جلوگیری از نگهداری فرزندان توسط زن، نمونه‌هایی از این نوع خشونت هستند.
خشونت‌های فکری و آموزشی: خشونت‌های مربوط به ممانعت از رشد اجتماعی، ایجاد محدودیت در ارتباط فامیلی، دوستانه و اجتماعی، و همچنین ممانعت از تحصیل، کاریابی و اشتغال.
اینکه کار تنها از عهده ی مردان برمی‌آید و قدرت اقتصادی به عنوان امکان موجد خشونت، در ید مردان قرار می‌گیرد.
الکل و مواد مخدر نیز از جمله عوامل دیگری هستند که پژوهش‌ها مصرف آنها را مؤثر در میزان خشونت دانسته‌اند. بر اساس همین مساله است که تا زمانی که دستگاه انتظامی و تحقیقات مفاهیم و وقایع مبتنی بر قشرگرایی جنسیتی اعتبار می‌بخشد؛ خشونت در درجاتی وسیع اما پوشیده و پنهان، واقعیت بخش کثیری از زنان را در جامعه تشکیل می‌دهد.
هر ۱۸ ثانیه یک آزار علیه زنان
آخرین نتایج آمار سازمان بهداشت جهانی خشونت علیه زنان در ایران و جهان نشان می‌دهند که در هر ۱۸ ثانیه یک زن مورد آزار قرار می‌گیرد و باردار بودن زنان هم آنها را از خشونت مصون نمی‌دارد.
طبق این مطالعات، خشونت خانگی امری پنهان است و متاسفانه در برخی کشورها به دلیل عدم حمایت از قربانیان، بسیاری از این خشونت‌ها گزارش نمی‌شود. همه جای دنیا کم و بیش زنان در معرض خشونت هستند. ۳۰ تا ۳۵ درصد زنان آمریکایی مورد آزار جسمی همسران خود هستند و ۱۵ تا ۲۵ درصد آنها در هنگام بارداری مورد ضرب و شتم واقع می‌شوند؛ همچنین از هر 10 زن ۳ نفر توسط شوهران یا سایر مردان به قتل می‌رسند.
در هند ۴۱ درصد زنان در اثر آزار جسمی همسرانشان دست به خودکشی می‌زنند، در بنگلادش ۵۰ درصد قتل‌ها ناشی از خشونت مردان است و در شیلی ۶۳ درصد زنان مورد آزار جسمی قرار می‌گیرند.
