درباره ناقص‌سازی جنسی (ختنه) زنان

رایج‌ترین نوع ناقص‌سازی جنسی زنان برش کلیتوریس و لب‌هاست که 80 درصد قربانیان را شامل می‌شود و 15 درصد مابقی نیز تحت عمل چفت کردن آلت تناسلی قرار می‌گیرند.

«ختنه» که در زبان انگلیسی “Circumcision” نامیده می‌شود از دو واژه “Circum” به معنی «اطراف» و “”Caedere به معنی «بریدن» ترکیب شده است. پیشینه‌های تاریخی می‌گویند، عمل ختنه به پیش از اسلام و حتی ظهور [حضرت] موسی بین مردم مصر باز می‌گردد و در بین سایر اقوام سامی به غیر از بابلی و آشوری‌ها و همچنین در بسیاری از نقاط دیگر جهان معمول بوده است.

فرنودسار بریتانیکا از معتبرترین بنمایه‌های علمی می‌نویسد: «ختنه در آغاز به عنوان یک نشانه قبیله‌ای بین افراد غیر متمدن آغاز شد و قبایل گوناگون به وسیله ختنه شدن از یکدیگر تشخیص و تمیز داده می‌شدند… هرگاه این دلیل درباره تاریخچه عمل ختنه درست باشد، می‌توان گفت، که هنگامی این رسم بین افراد بشر شکل گرفته که هنوز به شکل لخت و بدون لباس زندگی می‌کرده‌اند. انسان‌های نخستین همچنین نشانه‌های دیگری روی بدن خود ایجاد می‌کردند که هم نشانه‌ای برای تمیز و شناسائی قبیله آن‌ها و هم یک رسم مذهبی بوده است. این نشانه‌ها عبارت بودند از خالکوبی روی بدن، کشیدن دندان و همانند آن‌ها. بدین شرح که افراد نخستین بشر، بخشی از اعضای بدن خود را در راه ارجگزاری نسبت به خدایانی که برای خود ایجاد می‌کردند، قربانی می‌نموده‌اند.»

در کتاب «ختنه زنان و میل جنسی» که در سال 1965 به عنوان اولین مطالعه در این زمینه توسط محمود غریم و رشدی عمار از دانشکده طب عین الشمس در مصر منتشر شد، نتایج مطالعاتی این کتاب در مورد 651 زنی که در کودکی تحت عمل ختنه قرار گرفته‌اند را می‌توان به قرار زیر خلاصه و جمع بندی کرد:

1. ختنه اثراتی زیانبخش برای سلامتی زنان در پی دارد و ضربه‌ها و شوک‌های جنسی در دختران جوان ایجاد می‌کند. عمل مزبور از استعداد زنان برای دستیابی به اوج لذت می‌کاهد، و اثر معین- هر چند خفیف تری- نیز در کاهش میل جنسی دارد.

2. آموزش و تحصیلات از رواج عمل ختنه زنان می‌کاهد زیرا اولیای تحصیل کرده به طور روزافزونی به اجتناب از انجام عمل مزبور در مورد دخترانشان گرایش پیدا می‌کنند. از سوی دیگر خانواده‌های بی‌سواد هنوز در تمکین سنت‌های رایج، و یا به دلیل اعتقاد به این امر که قطع کلیتوریس میل جنسی دختر را تخفیف داده و از این راه به حفظ بکارت او تا زمان ازدواج کمک می‌کند، از سنت “ختنه زنان” جانبداری و به آن عمل می‌کنند.

3. کوچک‌ترین حقیقتی در این توهم که ختنه دختران به کاهش وقوع بیماری سرطانی اعضای تناسلی بیرونی کمک می‌کند، نهفته نیست.

4. همه اشکال و درجات ختنه زنان، خصوصا درجه چهارم معروف به ختنه فرعونی یا سودانی، ناراحتی‌های فوری و یا تأخیری چون تورم، خونریزی، اختلال در مجاری ادرار، کیست‌ها و یا ورم‌های بند آورنده جریان ادرار و یا دهانه مجرای تناسلی را موجب می‌شوند.

5. استشها (خودارضایی جنسی در دختران) در دختران ختنه شده نادرتر از دختران ختنه نشده ایست که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

ناقص‌سازی جنسی زنان چیست؟

بریدن آلت تناسلی زنان، ناقص‌سازی جنسی زنان، مثله کردن جنسی زنان یا ختنه زنان به عربی ختان الإناث و به انگلیسی Female Genital Mutilation یا Female Genital Cutting نامگذاری شده است.

به طور کلی در زمان ختنه کردن دختران و زنان، پوسته برآمده دراز و استوانه‌ای تکمه مانندی را که در پایین آن مجرای ادرار و سینوس اوروژنیتال قرار دارد و «کلیتوریس» نامیده می‌شود، می‌برند. با توجه به این که کلیتوریس مرکز تحریک جنسی زنان است، طبیعی است که با بریدن این بخش از آلت تناسلی زنان، آن‌ها تا حدودی تا آخر عمر از بهره گیری از لذت جنسی محروم خواهند شد.

برپایه گزارش منتشر شدۀ یونسکو در سال 2005 «ختنه زنان بریدن تمام یا بخشی ازقسمت بیرونی آلت تناسلی یا هرنوع آسیب رسانی به اندام‌های زنان به دلایل فرهنگی یاغیر درمانی است که در بسیاری از کشورها صورت می‌گیرد.» (یونیسف؛ 2005)

تعریفی که در این‌جا ارائه می‌شود مربوط است به یک طبقه بندی قدیمی‌ که سازمان جهانی بهداشت در سال 1996 به تصویب رساند و در سال 2008 در مطالعات جدید تغییراتی در آن ایجاد کرد که در بخش اقدامات بین المللی به تفصیل به مقایسه و علل تغییر این طبقه بندی پرداخته شده است.

برداشتن جزیی یا کلی کلیتوریس و یا غلفه
برداشتن جزیی یا کلی کلیتوریس و لب‌های کوچک فرج با/بدون بریدن لبهای بزرگ فرج
تنگ کردن مجرای مهبل با ایجاد یک مهر و موم پوششی با قطع کردن و تغییر مکان دادن لب‌های کوچک فرج و/یا لب‌های بزرگ فرج، با یا بدون برش کلیتوریس
هرگونه عمل خطرناک دیگر روی آلت تناسلی زنان با مقاصد غیر پزشکی مانند سوراخ کردن، سوزن زدن، شکافتن جزءِ گروه چهار می‌باشد.

ختنه دختران و زنان را می‌توان اولین نمود آشکار نقص حقوق بشر و اعمال خشونت نسبت به آن‌ها دانست. فقدان مقدمات و اصول اولیه بهداشتی و رعایت معیارهای عمل جراحی نیز از عوامل آن بشمار می‌رود. از سوی دیگر این عمل نوع دیگری از تبعیض جنسی علیه زنان است؛ و از این‌رو با بعضی از اصول اولیه کنوانسیون منع هر گونه خشونت علیه زنان و همچنین حقوق کودکان تناقض دارد.

گاهی بعضی دولت‌ها از دادن اطلاعات مربوط به ختنه زنان خودداری می‌کنند. در این‌گونه موارد معمولاً چنین استدلال می‌شود که این امر موضوع خصوصی بوده و افراد و خانواده‌ها به اختیار در چارچوب آزادی خود عمل می‌کنند. در حالی‌که پیامدهای روانی، بهداشتی و دلایل اجباری آن، این موضوع را در صدر مسایل جامعه قرار می‌دهد.

منبع: تیغ و سنت؛ فصل دوم، رایحه مظفریان

تخلیص و تنظیم: صدای ایرانیان (کمیته زنان)