به گزارش صدای ایرانیان (کمیته محیط زیست)، یک دکتری اقتصاد منابع طبیعی معتقد است: با قانونمند کردن مصرف آب، بررسی ورودی و خروجی حوضه‌های آبی، تغییرات قابل توجه در تکنولوژی‌های مصرف و همچنین در نوع محصولات، مشکل بحران آب حل می‌شود.
دکتر محمدرضا زارع در گفت‌وگو با (ایسنا)، منطقه کویر، اظهار کرد: بیش از 95 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و کمترین مصرف آب در بخش صنعت و خدمات است. متاسفانه چندین عامل باعث بروز این مشکل شده است. اولین عامل اینکه کنترل کافی در دادن مجوز به بخش خصوصی در بخش کشاورزی انجام نشده و عامل دوم اینکه برداشت آب به صورت قاچاق انجام می‌شود، یعنی بدون مجوز آب برداشت می‌کنند که این بدترین مشکل است.
به گزارش صدای ایرانیان،این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به راهکارهای موجود برای کم کردن مصرف آب تصریح کرد: با قانونمند کردن استفاده از آب، در شرایط معمول و حتی در شرایط موجود بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
زارع گفت: تغییر الگوی کشت به معنای این است که نوع محصول، نوع کشت و الگوی مصرف آب را تغییر دهیم. اکثر آبی که در بخش کشاورزی مصرف می‌شود به حالت غرقابی است. اگر سیستم آبیاری را اصلاح کنید، می توان از 50 درصد هدررفت آب جلوگیری کرد.
این دکتری اقتصاد منابع طبیعی بیان کرد: هزینه تولید آب پایین است و همچنین کشاورز به صرفه نمی‌بیند که سیستم آبیاری تحت فشار را قبول کند. در کشورهای پیشرفته دنیا سیاستی را اعمال می‌کنند، که این میزان آب به صورت قیمت پایین در دسترس مصرف کننده قرار نگیرد و تدابیری اعمال می‌کنند که استفاده از آب را بهینه کنند.
زارع، بیشترین پرت آبهای زیرزمینی را ناشی از مکش آب دانست و گفت: این مکش آب باعث افت آبهای زیرزمینی می‌شود. برای حل این بحران، باید یک گروه متخصص فنی و یک گروه متخصص اقتصادی در کنار یکدیگر قرار گیرند و این تیم مشخص کنند، چه مقدار آب نیاز است و چه سیاستی باید اتخاذ کنند.
وی ادامه داد: اگر تغییر رویکرد در تامین هزینه آب داده شود در آن صورت خود کشاورز انتخاب می‌کند که از سیستم غرقابی استفاده کند یا سیستم تحت فشار.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: اگر به محصولات کشاورزی استان در سالهای دور نگاه کنید در می‌یابید، یک تحولی در نوع کشت بوجود آمده است. محصولاتی که زیاد آبخواه هستند، با محصولاتی که نیاز آبی کم دارند، جایگزین شده‌اند. به طور مثال، در سالهای خیلی دور در کرمان زعفران و کنجد کشت می‌شده است اما اکنون این محصولات جای خود را به یونجه و دیگر محصولات پرآب‌خواه داده‌اند.
وی ادامه داد: در حدود 500 سال پیش در مناطقی مثل کرمان و یزد تولید زعفران به حدی زیاد بوده است که معاش این مناطق از طریق کشت زعفران تامین می‌شد. بیشتر نیاز آبی زعفران از طریق باران برطرف می‌شود. اکنون کشاورزان کشت زعفران را کنار گذاشته‌اند و به طور مثال، یونجه که تمام سال به آب نیاز دارد، کشت می کنند. به عنوان مثال محصولات باغی تولید می‌کنند که آبیاری تابستانه می‌خواهند. زمانی که طبیعت نمی‌تواند این نیاز را برطرف کند باید نوع کشت را تغییر داد و به کشتهایی در این منطقه روی آوریم که آب خواهیشان کم باشد.
به گزارش صدای ایرانیان،این دانشیار دانشگاه باهنر کرمان معتقد است: به طور کلی ابتدا باید جلوی برداشت غیرقانونی از آبهای زیرزمینی گرفته شود و سپس به تعیین مقدار آبی که باید به طور قانونی برداشت کرد، پرداخت. باید مقدار برداشت را با مقدار ورودی به حوزه بررسی کرد. باید با تغییر سیاستهای آبیاری، تعادلی در عرضه و تقاضا ایجاد کنیم. در گام بعدی، محصولات را تغییر دهیم، در این صورت مشکل آب منطقه حل می‌شود. با این روش، میزان درآمد کشاورزان نیز تغییر نمی‌کند و بحران اقتصادی به وجود نخواهد آمد.
زارع تاکید کرد: احتیاج به یک برنامه‌ریزی جامع منطقه‌ای داریم که بتوانیم همه این موارد، از جمله درآمد کشاورز را در آن برنامه اعمال کنیم.
این دکتری اقتصاد منابع طبیعی با اشاره به اینکه نمی‌توان در همه زمینه‌ها خودکفا بود، تصریح کرد: از نظر اقتصادی اگر تولید یک محصول در کشور مزیت ندارد، نباید تولید نشود، مگر اینکه شرایط خاصی بوجود بیاید. به عنوان مثال کشور باید در تولید گندم خودکفا باشد زیرا کشورهای دیگر می‌توانند از گندم به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کنند تا کشوری را تحت فشار قرار دهند.
زارع افزود: باید همه مناطق استان را بررسی کرد و بر اساس منطقه کشت‌ها انجام شود. اگر در منطقه‌ای با کمبود آب مواجه هستند، محصولاتی که آبخواهی زیاد دارند نباید کشت شود. این قانون را نمی‌توان برای همه مناطق تعمیم داد. اگر کشاورزان محصولات پر آب را کشت می‌کنند به علت آن است که هزینه آب استحصالیشان بسیار پایین است و باید دولت در این زمینه به صورت جدی ورود پیدا کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان تصریح کرد: حوضه‌های آب زیرزمینی، میلیونها سال طول کشیده است که بوجود بیایند، اما اکنون در حال از بین رفتن هستند و متاسفانه قابلیت ترمیم نیز ندارند. زمانی که حوضه آب به انتها می‌رسد، فشرده می شود و خلل و فرج آن پر می‌شود. با این کار، سطح حوضه‌های برداشت پایین آمده، هزینه‌های دائمی بر جامعه تحمیل شده و علاوه بر این کیفیت آبها هرچه به سمت پایین برود، نامرغوب‌تر می‌شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان اینکه گذشتگان هزینه‌های کوچک را در نظر گرفته و هزینه‌های بزرگ را نادیده گرفته‌اند، اظهار کرد: باید بیش از این به فکر می‌افتادیم. قسمت قابل توجهی از حوضه‌های آبی استان از بین رفته است. مثلا در دشت رفسنجان، حوضه‌های آب زیرزمینی به آب شور رسیده‌اند و دیگر نمی‌توان این حوضه‌ها را به حوضه آب شیرین تبدیل کرد و آب این حوضه برای همیشه شور شده است.
وی گفت: باید یک گروه فنی آب و یک گروه اقتصاد دان قوی، دست به دست هم دهند، تا استان را از این بحران نجات دهند. اگر این روند ادامه پیدا کند، خواه نخواه در چند دهه آینده، حتی زندگی کردن در استان هم با مشکل روبرو می‌شود.
این دکتری اقتصاد منابع طبیعی با اعتقاد به اینکه می‌توان با یک تغییر در الگوی کاشت، داشت و برداشت، هم کشاورزی را حفظ کرد و هم منابع را از بین نبرد، گفت: خیلی‌ها می‌گویند باید کشاورزی تعطیل شود. این موضوع زمانی باید مطرح شود که به ته خط رسیده باشیم. با توجه به اینکه خیلی از درآمدهای استان از بخش کشاورزی تامین می‌شود پس باید بخش کشاورزی را تقویت کرد. باید به شکل صحیح، کرمان را به یک استان صنعتی وابسته به کشاورزی تبدیل کنیم.
وی بیان کرد: هیچ اقتصاددانی نمی‌گوید، آب را برداشت نکنید. با بررسی اینکه، ورودی آب به حوضه به چه میزان است باید در عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کنیم. متاسفانه چون چاه به صورت عمودی وارد حوضه آبی می‌شود، حوضه تخریب می‌شود، ولی قنات به اینگونه عمل نمی‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان افزود: استان کرمان و یزد پیشینه هزاران سال کشت دارند و هیچ وقت گفته نشد که کشاورزی این استانها باید تعطیل شود، چون طرز استفاده صحیح از منابع را اعمال می‌کردند.
زارع افزود: تند روی است که بگوئیم کشاورزی در استان باید تعطیل شود و استان را باید صنعتی کنیم. این کار اشتباه است، زیرا استان مساعد برای بخش کشاورزی است.
