نتايج آخرين تحقيقاتي كه در جمعيت دانش‌آموزي مقطع راهنمايي و دبيرستان (پايان سن بلوغ) مدارس سراسر كشور انجام شده از كاهش چهار سانتيمتري رشد اين گروه سني و افزايش ٣٠ درصدي خرابي دندان‌ها نسبت به نسل پيش از خود هشدار مي‌دهد.
صدای ایرانیان (کمیته کودک و نوجوان)؛ روزنامه اعتماد در گزارشی در این زمینه تلاش کرده تا دلایل را واکاوی کند. عزیزالله کمال‌زاده، مشاور تغذیه برنامه جهانی غذا در گفت‌وگو با اعتماد با اشاره به کاهش مصرف لبنیات کشور در ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته می‌گوید: «محروميت بدن از كلسيم و پروتئين بسيار مرغوب و ريزمغذ‌ی‌ها و ويتامين‌های D، B، C، A و E و فسفر از مهم‌ترين عوارض ناشی از اين كاهش يا قطع مصرف لبنيات است كه به پوكی استخوان، شكستگی استخوان در بزرگسالی، توقف رشد استخوان‌های بلند، تخريب زودهنگام دندان‌ها، سوء تغذيه پروتئینی، بی‌‌اشتهايی و كم‌اشتهايی، اختلالات حفره دهانی، اختلال در متابوليسم غذا در بدن، اختلالات بينايی و نقص ايمنی سلولی و عفونت‌های تنفسی منجر میشود.»
عارفه فلاح، کارشناس تغذیه نیز در گفت‌وگو با فرارو بر هشدار وزیر بهداشت ایران در مورد ارتباط مستقیم کاهش مصرف شیر و کاهش قد مهر تأیید زده و می‌گوید: «خوردن شیر توسط افراد باید از وقتی به دنیا می‌آیند تا نوجوانی به صورت منظم ادامه داشته باشد تا موجب رشد شود.» وی همچنین بر ضرورت مصرف شیر مادر در دوران کودکی تأکید کرده است.
اعتماد می‌نویسد، بر اساس گزارش‌های رسمی، ظرف سه سال گذشته و بعد از اجرای مرحله نخست هدفمندی یارانه‌ها مصرف شیر و فراورده‌های آن در کشور با کاهش ۲۲ درصدی مواجه شده است. اگر چه می‌توان گرانی قیمت لبنیات به علت حذف سهم یارانه مصرف‌کننده از سبد درآمد تولید‌کنندگان فراورده‌های لبنی و مجوز دولت برای افزایش قیمت این فراورده‌ها را از عوامل اصلی دانست اما عامل دیگری را نیز نباید از نظر دور داشت.
تنزل فرهنگ تغذیه
عامل دیگر که حسن قاضی‌‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت آن را تنزل فرهنگ تغذیه‌ای مردم قلمداد کرده افزایش تمایل برای مصرف مواد غذایی‌ای همچون چیپس و پفک است که در مقایسه با لبنیات نه تنها ارزش غذایی چندانی ندارند بلکه زیان‌هایی را نیز به همراه می‌آورند.
مسوولان وزارت بهداشت اعلام كرده‌اند كه سرانه مصرف سالانه ۴۲ ليتری نوشابه گازدار در ايران در مقابل سرانه حداكثری ١٠ تا ١٢ ليتری در ساير كشورهای جهان، از عوامل مؤثر در افزايش آمار ابتلا به ديابت، پوكی استخوان و كاهش سن ابتلا به پوكی استخوان طی چند سال اخير بوده است.
در گزارش اعتماد همچنین به برنامه چهارم توسعه (١٣٨٩ – ١٣٨۴) اشاره و تأکید شده که قرار بود تا پایان این برنامه سرانه مصرف شير به ۱۶۰ كيلوگرم در سال افزايش يابد؛ اما نه تنها این هدف محقق نشد بلکه سه ماه پیش از آغاز برنامه پنجم توسعه در آذرماه سال ۱۳۸۹ حذف یارانه مصرف‌کننده در فراورده‌های لبنی و توقف فرهنگ‌سازی برای پيشگيری از كاهش مصرف لبنيات در خانوار ايرانی و همچنین تبلیغ و تشویق به مصرف مواد غذایی زیان‌آوری مانند نوشابه‌های گازدار در رسانه ملی مسیر را به گونه‌ای مشهود تغییر داده است.
اعتماد می‌نویسد، به علاوه در سه سال گذشته گزارش‌های رسمی همچنان حاکی از عدم توازن ارقام مربوط به مصرف مواد غذايی مضر و مفيد برای سلامت است. سرانه مصرف ساليانه نان در ايران ۱۶۰ و در جهان ۲۵ كيلوگرم است، اما سرانه مصرف تخم‌مرغ در كشور حدود ۸ تا ٩ كيلوگرم است، در حالی که سرانه جهانی مصرف این ماده غذایی ۲۴ كيلوگرم است.
سرانه مصرف شیر در ایران در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۹۰ کیلوگرم در سال است، در حالی که این سرانه در اروپای غربی ۳۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم و متوسط جهانی آن نیز ۱۹۰ کیلوگرم در سال است.
در گزارش همچنین آمده است که در ايران سالانه بيش از سه ميليارد تومان برای خريد نوشابه‌های گازدار هزينه میشود و ایران به رتبه اول جهان در مصرف نوشابه‌های گازدار دست یافته است. اما سرانه سالانه مصرف ميوه و سبزی در همین کشور يك‌چهارم سرانه مصرف جهانی است و از عدد ٣٠ كيلوگرم در سال فراتر نرفته است.
سبک غدایی ایرانی
از دلایل دیگر برشمرده در رابطه با کاهش متوسط طول قامت ایرانیان سبک غذایی مردم این کشور است. عارفه فلاح، کارشناس تغذیه در این رابطه می‌گوید: «سبک غذایی ایرانی، استفاده از غذهای پرکربوهیدرات است. برنج، نان، سیب‌زمینی چیزهایی است که بیشتر از هر چیزی در ایران مصرف میشود. کربوهیدرات نیز خود از عواملی است که بر کاهش رشد قد افراد تاثیر می‌گذارد.»
او ادامه می‌دهد: «مصرف پروتئین موجود در لبنیات، از مواد غذایی‌ای است که موجب رشد قد میشود، اما در کشور ما پروتیئن‌های دیگری که در گوشت‌هاست بیشتر مصرف میشود که کمکی به رشد قد افراد نخواهد نکرد.»
عادات بد غذایی می‌توانند مشکلاتی نظیر افزایش وزن، دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های مغزی و قلبی به همراه بیاورند. همچنین عدم مصرف شیر می‌تواند مشکلاتی مانند نرمی استخوان و شکستگی و پوکی استخوان در سنین بالا را به همراه بیاورد که این عوارض در زنان بسیار بیشتر خواهد بود.
