«هفته‌ی گذشته بیش از۲۰۰ نفر از زنان مهاجر و پناهنده افغانستانی در اعتراض به افزایش شهریه‌های مدارس دانش‌آموزان پناهنده، در مقابل کمیساریای عالی سازمان ملل تجمع کردند.» به گفته کارشناسان «بازماندن کودکان از تحصیل میزان درگیر شدن آنها در آسیب های اجتماعی را بالا خواهد برد.»
به گزارش ایلنا؛ هفته‌ی گذشته بیش از۲۰۰ نفر از زنان مهاجر و پناهنده افغانستانی در اعتراض به افزایش شهریه‌های مدارس دانش‌آموزان پناهنده، در مقابل کمیساریای عالی سازمان ملل تجمع کردند. گفته می‌شود تجمع کنندگان خواستار حذف شهریه‌های مدارس برای مهاجرین افغان بودند. افزایش شهریه مدارس اتباع خارجی در حالی ابلاغ شد که از اواسط تابستان بحث حذف شهریه‌ها برای دانش آموزان اتباع خارجی با نامه‌ی دولت در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته بود.
افزایش شهریه‌های اجباری دانش آموزان مهاجر افغانستانی باعث شده بسیاری از کودکان و نوجوانان افغان دست از ادامه‌ی تحصیل بردارند. این در شرایطی است که این پناهندگان از اقشار کارگر و آسیب پذیرند و نیز با توجه به «محدودیت شغلی» و عدم داشتن در آمد کافی، توان پرداخت این مبالغ را ندارند.
در اوایل سال تحصیلی امسال شاهین نوش‌آبادی، معاون امور مدارس خارخ از کشور در مرکز امور بین‌الملل از این لفزایش هزینه تحصیل خبر داد. او در گفتگو با مهر اعلام کرد: در شیوه نامه ابلاغی از سوی وزارت کشور رقم شهریه برای این افراد، برای دوره اول تا ششم ابتدایی حداقل 120 تومان و حداکثر 300هزار تومان قید شده است و برای دوره متوسطه هفتم، هشتم و نهم این رقم با حداقل قیمت 144 هزار تا 336 هزار تومان خواهد بود، همچنین برای دوره متوسطه و پیش‌دانشگاهی 180 تا 360 هزار تومان دریافت می‌شود.
گفته می‌شود بسیاری از این پناهندگان دارای مجوز اقامتی کارت آمایش ۹ هستند و دولت ایران مدعی است که پناهندگان مجاز از خدمات دولت ایران برخوردارند و در زمینه آموزش تفاوت بین مهاجرین افغانستانی و شهروندان ایران وجود ندارد. اگرچه نماینده کمیساریای عالی سارمان ملل به مهاجرین افغان قول پیگیری موضوع را داده اما به نظر می‌رسد در صورت ادامه‌ی این روند کودکان پناهنده‌ی بسیاری از حق رفتن به مدرسه محروم شوند.
خدیجه؛ خیلی‌ها بچه‌هایشان را به مدرسه نمی‌فرستند
خدیجه از مهاجرین افغانی که در کرمان زندگی می‌کند به ایلنا گفت: ما یک خانواده ۴ نفری هستیم که با شرایط به وجود آمده شهریه تحصیل بچه‌های خانواده نزدیک به یک میلیون تومان می‌شود.
خدیجه می‌گوید حتی اگر شهریه‌ها قسطی شوند باز هم برای خانواده‌ی ما که با حداقل درآمد می‌چرخد خیلی زیاد است.
او از ترک تحصیل برخی از اقوامش پس از افزایش نرخ شهریه مدارس خبر می‌دهد و می‌گوید: خیلی از اقواممان در ایران دیگر نمی‌توانند بچه‌هایشان را به مدرسه بفرستند چون توان پرداخت شهریه ۳۰۰ هزار تومانی را ندارند. این در شرایطی است که به گفته‌ی خدیجه تمام اعضای خانواده‌اش کارت اقامت دارند و طبق آن می‌توانند از خدمات دولتی برخوردار باشند.
حذف شهریه؛ شعاری از سوی روحانی
بحث حذف شهریه دانش‌آموزان اتباع خارجی از اواسط تابستان و در پی نامه‌ی نهاد ریاست جمهوری به وزارت آموزش پرورش مطرح شد.
اکبر یزدی، فعال حقوق کودک در این باره به ایلنا گفت این طرح هیچوقت اجرایی نشد. او می‌گوید: آموزش و پرورش در قالب کمک‌های مردمی از ابتدای سال مبالغ مختلفی را از کودکان مدارس اتباع خارجی اخذ کرده و در نهایت هم با صدور بخشنامه‌ای شهریه با نرخ‌های جدید برای آنها در نظر گرفت.
عضو شورای مرکزی جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان گفت: آمار بچه‌های باز مانده از تحصیل در سال ۹۰ -۹۱ نشان می‌دهد بیش از ۷ میلیون کودک ایرانی بازمانده از تحصیل داریم. به همه‌ی این‌ها وضعیت کودکان مهاجر را هم می‌توانیم اضافه کنیم که به مراتب بد‌تر است. بسیاری از این‌ها کودکانی هستند که درگیر فقرند. بسیاری از این کودکان نیاز به یک بیمه‌ی فراگیر دارند که بتوانند از امکانات آموزشی بهره‌مند شوند.
یزدی در ادامه به آسیب‌شناسی وضعیت کودکان بازمانده از تحصیل پرداخت و گفت: بازماندن کودکان از تحصیل میزان درگیر شدن آنها در آسیب‌های اجتماعی را بالا خواهد برد.
او گفت: بسیاری از این خانواده‌ها در شرایط مالی خوبی نیستند بنابراین تعداد زیادی از آنها اگر نتوانند شهریه‌ها را پرداخت کنند از تحصیل باز می‌مانند. باید بدانیم کودکی که از تحصیل باز می‌ماند مستعد ورود به بازار کار است. بر اساس آمارسازمان بین المللی کار (ILO) هم اکنون ۴۰۰ میلیون کودک در جهان کار می‌کنند. در ایران هم طبق آماری که ارائه شده ۱۸ میلیون کودک کار وجود دارد. باید بدانیم خیلی از این کودکان مهاجرند، ولی عملاً هیچ کاری برایشان انجام نشده است.
به گفته یزدی با شرایطی که پیش آمده ممکن است کودکان مهاجر زیادی علی رغم تلاشی که خانواده‌هایشان برای ادامه تحصیلشان انجام می‌دهند از تحصیل باز بمانند و خطری که جامعه را تهدید می‌کند این است که با باز ماندن این کودکان از تحصیل، تعداد کودک کار که به دلیل فقر امکانات آموزشی و اجتماعی روز به روز به سیستم اضافه می شوند، بالا‌تر می‌رود.
کودکان مهاجر سرمایه اجتماعی‌اند
یک فعال حقوق مهاجرین و پناهندگان با بیان این مطلب که «آموزش و پرورش به یکباره با صدور بخشنامه ای طرح افزایش شهریه ها را اجرایی کرده»، به ایلنا گفت: نهاد ریاست جمهوری اواسط تابستان طرحی را در راستای حذف موانع آموزشی کودکان مهاجر و ارتقاء کیفیت خدمات رسانی به آموزش و پرورش ارائه داد تا به این وسیله کودکان مهاجر افغان و سایر مهاجرین از حداقل آموزش‌های تحصیلی در مقاطع مختلف برخوردار باشند. اما پس از گذشت ۳ ماه از سال تحصیلی، وزارت آموزش و پرورش بخشنامه‌ای را ابلاغ کرد که بر اساس آن دانش آموزان مهاجر موظفند نسبت به پرداخت شهریه اقدام کنند. بر اساس گزارش‌هایی که به انجمن «حامی» رسیده حتی در برخی از شهر‌ها که بیشتر مهاجرنشین هستند شهریه‌هایی بیشتر از مبلغ مصوب از دانش آموزان گرفته می‌شود. گفته می‌شود این وجه در قالب مبالغی است که به عنوان کمک به مدرسه دریافت می‌شود.
فاطمه اشرفی گفت: در حال حاضر شهریه ثبت نام در دبستان‌ها برای مهاجرین بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است که اغلب مدارس سقف هزینه را می‌گیرند و این در حالی است که دولت ایران می‌تواند مناسب‌ترین فرصت آموزشی را برای این کودکان فراهم کند تا در نتیجه‌ی آن زبان فارسی و فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه یابد. در واقع به عقیده‌ی من باید از این بچه‌ها به عنوان سرمایه اجتماعی استفاده کرد.
مدیر انجمن حامی همچنین به تعهد دولت ایران در قبال کنوانسیون حقوق کودک اشاره کرد و گفت: ایران به کنوانسیون حقوق کودک و حقوق مهاجرین و پناهندگان پیوسته و بنابراین ملزم به رعایت مقرراتی که در این کنوانسیون‌ها وضع شده می‌باشد. یکی از مواردی که به شدت مورد تأکید کنوانسیون حقوق کودک است حق آموزش رایگان کودکان مهاجر است.
گفتنی است کنوانسیون جهانی حقوق کودک که دولت ایران هم به آن پیوسته است در چند ماده مختلف به حق آموزش برابر برای سایر کودکان تحت هر شرایطی تاکید کرده است. ماده ۲۸ و ۲۹ این کنوانسیون تاکید ویژه‌ای بر حق برخورداری از آموزش بهینه برای کودکان دارد. ماده ۲۸ این کنوانسیون نیز کشورهای طرف تعهد را ملزم به رعایت حقوق کودکان در زمینه آموزش و پرورش دانسته و تأکید کرده است «دولت‌های طرف کنوانسیون باید حق کودک را نسبت به آموزش و پرورش به رسمیت می‌شناسند و برای دستیابی تدریجی به این حق و بر اساس ایجاد فرصت‌های مساوی، اقدامات ذیل را معمول خواهند داشت.»
اجباری و رایگان نمودن تحصیل ابتدایی برای همگان، تشویق توسعه اشکال مختلف آموزش متوسطه از جمله آموزش حرفه‌ای و کلی در دسترس قرار دادن این گونه آموزش‌ها برای تمام کودکان و اتخاذ اقدامات لازم از قبیل ارائه آموزش و پرورش رایگان و دادن کمک‌های مالی در صورت لزوم، در دسترس قرار دادن آموزش عالی برای همگان بر اساس توانایی‌ها و از هر طریق مناسب در دسترس قرار دادن اطلاعات و راهنمایی‌های آموزشی و حرفه‌ای برای تمام کودکان از جمله تعهدات این کشور‌ها در راستای تضمین حقوق کودکان است.
