به گزارش صدای ایرانیان، در دوران انفجار اطلاعات و همه گیر شدن رسانه ها و کوچک شدن جهان،واژه هایی مانند جهانی شدن،جهان شهروندی، اخلاق جهانی و …. بسامد فراوانی یافته است. همبسته شدن رویدادهای جهانی و فرو ریزی مرزها و دیوارهای آهنین میان کشورها بیش از پیش به چشم می آید. در جهان امروز آلودگی محیط زیست تنها گریبان کشورهای بی مبالات در این باره را نمی گیرد و آسیب دیدگی لایه اوزن همه ی ساکنین زمین را به چالش گرفته است. جنگ در اکراین دامن هواپیمای مالزیایی و سرنشینان نگون بخت آن را می گیرد و انقلاب های عربی در تونس و مصر سیل آوارگان را به مرزهای اروپای سبز می رساند.
ظهور آدم کشانی مانند طالبان و داعش افزون بر درگیر کردن بسیاری از کشورهای خاورمیانه،پای کشورهایی از دورترین نقاط جهان را به افغانستان و عراق و سوریه باز می کند و امروز بیش از هر زمان دیگر احساس ” بنی آدم اعضای یک پیکرند” را به ذهن متبادر می نماید. در این جهان پر آشوب،روزهایی با پیشوند جهانی به چشم می خورند که نشان از دردهایی مشترک دارند و شاید درمانی مشترک!
روزهای جهانی محیط زیست،هوای پاک،مبارزه با بیماری هایی مانند سرطان،ایدز و همینطور روزصلح،کارگر، … از آن جمله اند. 5 اکتبر برابر با سیزده مهرماه نیز به عنوان “روز معلم” در جهان نکو داشته می شود. یونسکو با همکاری سازمان ملل و آموزش بین الملل این روز را در سراسر جهان به یادآوری جایگاه معلم و نقش او در دگرگونی اندیشه ها و باورها جشن می گیرد و پاس می دارد.
در ایران اما به دلایلی ناروشن این روز که به هیچ روی جنبه ی سیاسی ندارد، به سکوت برگزار می شود. گرچه این سکوت رسمی،مانعی برای بازاندیشی درباره ی آموزش و پرورش ایران و نسبت آن با آموزش و پرورش پیشرو در جهان،همچنین بررسی جایگاه معلمان در ایران نیست.
در میان اکثر کشورهای دنیا مسئولیت دولت ها برای تأمین آموزش و بهداشت همگانی امری پذیرفته شده است. در ایران نیز طبق قانون اینچنین است! اما همواره این دو امر حیاتی مورد غفلت واقع شده اند. در حالیکه سالانه میلیاردها تومان برای مقابله ی اغلب بی ثمر با ناهنجاری های اجتماعی و درمان بیماری های قابل پیشگیری هزینه می کنیم؛ نه تنها حاضر به پرداخت نیمی و یا حتی کمتر از آن مبلغ برای تقویت آموزش های پایه ای و پیش گیری از نابسامانی های اجتماعی نیستیم، که سال به سال سهم آموزش را از مجموعه ی اعتبارات دولتی کاهش هم داده ایم. در مقابل،با انواع ترفندها تلاش شده بار هزینه های آموزشی بر دوش ناتوان اکثریت ملت گذاشته شود. در حالی که به نام مشارکت دادن مردم انواعی از مدرسه های غیردولتی، نمونه دولتی، هیئت امنایی، هوشمند . . . و پدیده ی نوظهور مدارس اجاره ای را شاهد هستیم؛ دولت های مختلف هرگز حاضر نبوده اند اندک اختیاری به سرمایه گذاران و یا والدینی بدهندکه با پول خود نیازهای مدرسه را تأمین می نمایند. دولت های مختلف نه تنها حاضر نبوده اند اندکی از تمرکز گرایی شدید حاکم بر آموزش و پرورش بکاهند بلکه در طی سال های اخیر همواره تلاش شده بار ایدئولوژیک درس ها را افزایش دهند و برحاکمیت دولت سالاری در آموزش بیفزایند.این نوع آموزش به دلیل تنگ نظری ها و تمرکز گرایی شدید، مانع ابتکارات منطقه ای و درون زا در مدارس شده از موانع مهم مشارکت معلمان، والدین و دانش آموزان در پیشبرد امور مدرسه است. جدا افتادگی مدرسه های ما از تحولات نوین آموزش در جهان و حتی از تحولات در متن جامعه و خانواده ایرانی یکی از نتایج چنین روشی در آموزش است.
از زیان های دیگر این روش کاهش ارزش و کرامت شغل معلمی است. این شغل که در یک بستر مناسب می تواند سرشار از نوجویی، خلاقیت و نشاط باشد، زیر سایه ی سنگین بوروکراسی و حاکمیتِ بخش اداری بر جزئی ترین امور مدارس، معلمان را به وظیفه بگیرانی تبدیل می نماید که به رغم عدم رضایت شدید از نادیده گرفته شدن از جانب تصمیم گیران، کوچک ترین تمایلی برای یاری رساندن به تغییر شرایط کسالت بار مدارس از خود نشان نمی دهند.
روز جهانی معلم همچنین فرصتی است برای یادآوری این نکته که در دنیای امروز حکومت هایی از رضایت نسبی مردمی و در نتیجه ثبات و امنیت بالاتر برخوردارند که فرصت های بیشتری به مردم برای مشارکت سازمان یافته در امور مختلف جامعه را می دهند. توده گرایی و مطرح نمودن شعارهای عوام پسند روی دیگر سکه ی ضدیت با نهادهای مدنی و سازمان یافتگی مردم در قالب تشکل های مردم نهاد است. کانون صنفی معلمان از دولت تدبیر و به ویژه وزارت خانه های کشور و آموزش و پرورش به طور جدی انتظار دارد با استفاده از چنین مناسبت هایی به وظیفه قانونی خود عمل کرده و شرایط مناسب برای فعالیت آزادانه ی نهادهای مدنی را فراهم نمایند. همچنین در این روز که امسال مصادف با یکی از بزرگترین عیدهای مسلمانان است، شرایط آزادی معلمانی که به دلیل فعالیت های صنفی اما با اتهامات سیاسی و امنیتی به زندان محکوم شده اند فراهم آورده شود.
کانون صنفی معلمان در روزی که در دنیا به نام معلم نامیده شده است، از دولت محترم می خواهد همان گونه که در پی بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصادی و سیاست خارجی کشور می باشد؛ با استفاده از چنین فرصت هایی در پی التیام بخشیدن پاره ای از زخم هایی باشد که به ویژه در دولت های نهم و دهم بر پیکر فرهنگ و آموزش در این کشور وارد شده است. از نگاه ما برای جلوگیری از بیشتر شدن شکاف عمیق میان آموزش کشور با آموزش پیشرو در جهان، انجام اقدامات زیر بسیار ضروری است :
– ما نیازمند دگرگونی عمیق در الگوها و نظام آموزشی کشور هستیم. بازی با اعداد آن گونه که در سال های اخیر صورت گرفته راه به جایی بهتر از شرایط کنونی نخواهد برد. میلیون ها کودک و نوجوان ایرانی یعنی بهترین سرمایه های کشور در نظام خلاقیت کُش کنونی، در بهترین حالت، به انباری برای انباشتن اطلاعات غیر ضروری تبدیل می شوند که گرچه مطالب نیازموده زیادی را در حافظه دارند اما «سواد زندگی» ندارند.
– آموزش با کیفیت حق انسانی و قانونی تمام فرزندان این سرزمین است. اگر به دنبال عدالت، امنیت و ثبات اجتماعی، برتری علمی دست کم در منطقه، بهره وری بالای اقتصادی و. . . هستیم، به نام کمبود منابع با تبدیل نمودن آموزش با کیفیت به کالایی گران قیمت، کودکان نه چندان کم تعداد غیر برخوردار در جامعه را از این حق انسانی محروم نکنیم. بی تردید سرمایه گذاری برای آموزش اینان بیش از انرژی هسته ای و ابزار های رزمی بر توسعه امنیت و ثبات کشور می افزاید.
– مشارکت رمز بهبود شرایطِ آموزش در کشور است. اگر دولت ها می خواهند حامی آموزش و پرورش عمومی باشند، لازم است با فاصله گرفتن از دولت سالاری و با ظرفیت سازی، زمینه ی مشارکت گسترده معلمان، کادر مدارس، خانواده ها و نهادهای مدنی در امور آموزش و پرورش را فراهم نمایند. به خانواده ها نباید به عنوان منبع تأمین مالی مدرسه و به معلمان نباید به مثابه سربازان گوش به فرمان نگاه کرد.
– در روز جهانی معلم ما خواهان آزادی معلمان زندانی، توقف اجرای حکم همکارانی که احکام قضایی یا اداری دارند و همچنین بازگشت به کارِ فوریِ آن تعداد از همکارانی هستیم که با اتهامات سیاسی و صنفی سال هایی از عمر خود را در زندان به سر برده اند. و به دلیل واهی عدم حضور در محل کار (حتی قبل از شروع دوران محکومیت) از آموزش و پرورش اخراج شده اند و سوابق و تجربیات گاه تا حدود بیست سال آنان نادیده گرفته شده است. این همکاران حتی اگر جرمی هم مرتکب شده بودند، تاوان آن را پرداخته اند. بنابراین دلیلی برای ادامه اخراج آنان وجود ندارد. لازم است وزارت آموزش و پرورش دولت تدبیر زمینه بازگشت به کار سریع آنان را فراهم نماید. اصلی که حتی در دوران سیاه پهلوی نیز دست کم در مورد معلمان و استادان دانشگاه رعایت می شد و پس از طی دوران محکومیت، به شغل قبلی خود باز می گشتند.
باری در جهان همبسته و البته آشفته کنونی، جایگاه پیامبر گونه معلم بر کسی پوشیده نیست. او از سویی برخاسته از متن جامعه و آشنا با همه کاستی ها و ارزش های سرزمینی خویش است و از دیگر سو پرچم دارِ دگرگونی های سازنده و تازه در کشور و جهان خویش. معلم در جهان دهکده شده ی کنونی باید مانند هر اندیشمند دیگری جهانی بیندیشد و بومی عمل کند. پس بی گمان باید فرهیخته ای باشد در تراز جهان کنونی – با همه دردهای کهنه و تازه اش. جهان امروز معلمی می خواهد که نقش سنتی و دایره المعارفی خویش در آموزش دانش های بی فایده و دور از زیست روزمره کودکان و نوجوانان را به فراموشی سپارد و دانش آموزان را همچون راهنمایی کار بلد و خردمند به سوی زیستی اخلاقی – انسانی هدایت نماید. پیش نیاز پرورش چنین معلمانی،سرمایه گذاری و تمرکز بر جایگاه و نقش او در جامعه خویش و جامعه ی جهانی است. از این روست که شعار امسال سازمان یونسکو و آموزش جهانی نیز بر هزینه کرد برای معلم تاکید دارد.
“سرمایه گذاری برای معلم،سرمایه گذاری برای آینده است”
کانون صنفی معلمان ایران(تهران) – 12/7/93
